Sıcak samimi bir ortam, şakalaşmalar ve gülüşmeler…Çay molalarında yapılan sohbetler... Yine bir ikindi vakti, yaptığımız inşaatın üçüncü katında bir çay molasındayız. Önce havadan sudan konuşmalar sonra birinin ortaya attığı bir olay üzerin kafa yormalar... Burada bir aylık çalışmamın tamamlanmasına iki gün var. İki gün sonra biriken yevmiyelrimizi alacağız. Şimdi bu paraları kimin nasıl harcayacağı üzerine konuşulmaya başlandı bu çay molasında. Kimi yeni bir cep telefonu alacağını söylerken kimi ise paranın bir kısmını memlekete göndereceğini söyledi. Bunlar pek dikkat çekici değildi benim için, zaten burada niçin çalışıyoruz ki. Fakat genç, evli ve üç çocuk babası bir ustanın ağzından çıkanlar beni hala düşündürmekte. Neler mi söyledi? Aynısını aktarıyorum: "ilk işim aldığım parayla bir hayat kadınıyla olmak" ve bu arada bana dönerek: "istersen seni de götürürüm, gelmek ister misin" dedi. Ben hayır istemem dedim. Usta devam etti: " gel parası benden" dedi. Ve devam etti gözlerimin içine bakarak: "bak arkadaş evli olsan dahi batıya çıktın mı sen artık bekarsın, dilediğin gibi takılacaksın" dedi. Ben sustum, biraz düşündüm ve kendi içimden "sen burada bekarsan senin karın da memlekette bekardır. O da memlekette dilediği gibi takılsa ne olur" dedim. Ama bunu bu ustaya söylemeye cesaret edemedim. Çünkü bunu ona söylediğimde beni üçüncü kattan aşağı atabilirdi. Biliyordum ki sadece bu söz onun namusuna dokunacak ve o an bu genç adam 'Namus Bekçiliği’ni yapacaktı.
...
Birkaç gün sonra yine bir çay molasında bu genç adam, hayat kadınlarıyla yaşadıklarını bize böbürlene böbürlene anlattı. Çok gururluydu "erkek dedin mi böyle olur" dercesine gururlu...Peki, bir erkek, yaptığı bu tür eylemlerden gurur duyuyor da bu tür eylemlerin aynısını kadın yaptığında neden öfkeleniyor, kadını 'namussuzluk'la suçluyor, aşağılıyor; kadına şiddet uyguluyor ve hatta kadını öldürebiliyor?Bu soruların cevabını, KAMER’in 2003 yılında hazırladığı bir ankette de bulabiliriz. Anket KAMER adına Dicle Üniversitesi'nden Prof. Dr. Aytekin Sır ve ekibi tarafından yapılmış ve KAMER'in “Alışmayacağız: Namus Adına İşlenen Cinayetler” Raporu'nda yer almış. Aşağıda okuyacağınız anketin sonuçları namusun algılanışına dair önemli ipuçları barındırıyor.
“Ankette 'Namus nedir'' sorusuna çoktan aza doğru şu yanıtlar verildi:
1-Karım, bacım, annem, ailem;
2-Kadınların iffeti;
3-Kadının cinselliği, bekâreti;
4-Kadınların toplumsal kurallara itaati;
5-Erkeğin şerefi haysiyeti;
6-Kadınların erkeklere itaati;
7-Dinin emrettiği.
'Namussuzluğun ne olduğu'' sorusuna ise çoktan aza doğru şu karşılıklar alındı:
1-Kadının bekâretini kaybetmesi;
2-Kadının açık gezmesi;
3-Erkeklerle konuşması;
4-Aşık olması;
5-Ailenin istemediği birisi ile evlenmek istemesi;
6-İzinsiz dışarı çıkması;
7-Zina yapması;
8-Dedikoduya sebep olacak davranışlar sergilemesi;
9-Dili uzun olması;”
Yapılan ankette 'namus nedir' ve 'namussuzluğun ne olduğu' sorularına verilen 16 yatın 14'ü kadın üzerinden yanıtlanmıştır. Yani 'namuslu' veya 'namussuz' olmanın tanımı kadın üzerinden yapılmaktadır.
Gerçek olan şudur ki toplumların düzenini sağlamak için var olan geleneklerin, göreneklerin, törelerin ve dini kuralların özünde 'namus' ve 'namussuzluğun' tanımı sadece kadınlar üzerinden yapılmamaktadır. ‘Namus' kavramının tanımının kadın üzerinden yapılmasının en temel nedeni ataerkil bir düzenin var olmasıdır. Kadına egemen olan erkek "yapay dini kurallar" geliştirerek kadına uygulayacağı şiddeti, kadını öldürmeyi meşrulaştırmaktadır.
Yıldırım TAŞ
